Велика Британија и ЕУ со историски договор: Брегзит конечно зад нив

Премиерот на Велика Британија, Сер Кир Стармер, изјави дека е време да се надминат политичките поделби околу Брегзит, откако Обединетото Кралство и Европската Унија постигнаа нов, сеопфатен договор кој ќе го пренасочи патот на меѓусебните односи.

Новиот договор ги опфаќа клучните области како рибарство, трговија, одбрана, енергетика и подобрување на соработката во други сѐ уште нерешени сектори, јавува Би-Би-Си. Централен елемент од договорот е продолжувањето на пристапот на европските рибарски бродови до британските води за уште 12 години, во замена за олеснување на трговски бариери.

Рибарство

Договорот го задржува постоечкиот статус кво, дозволувајќи им на рибарските бродови од ЕУ пристап до британските води до 2038 година. Според претходниот договор од 2020 година, Велика Британија си врати 25% од рибарските квоти, но тој требаше да истече следната година. Сега, Лондон ќе продолжи да ги преговара годишните квоти со ЕУ и Норвешка и ќе издава лиценци за контрола на риболовот. Дополнително, се формира фонд од 360 милиони фунти за инвестиции во нови технологии и опрема за рибарската индустрија.

Земјоделски извоз

Како дел од договорот, Велика Британија обезбедува намалување на проверките на храна при извоз кон ЕУ. Поголемиот дел од рутинските гранични проверки на животински и растителен извоз ќе бидат укинати. Новиот договор за санитарни и фитосанитарни мерки (SPS) ќе овозможи враќање на продажбата на сурови бургери и колбаси во ЕУ – првпат по Брегзит.

Одбрана и безбедност

Договорот воспоставува официјален пакт меѓу Велика Британија и ЕУ за одбрана и безбедност. Претставници од двете страни ќе се среќаваат на секои шест месеци за да дискутираат прашања од заеднички интерес. Тие ќе координираат санкции, ќе споделуваат повеќе информации и ќе развиваат политики за безбедност поврзани и со вселената.

Британската влада тврди дека договорот отвора пат за британските компании во одбранбената индустрија да добијат пристап до европскиот Фонд за безбедност (SAFE), вреден 150 милијарди фунти.

Програма за младинска размена

Велика Британија и ЕУ ќе соработуваат на нова „шема за младинска размена“, која ќе им овозможи на младите да патуваат и работат пофлексибилно во Европа, иако со одредени ограничувања. Оваа идеја е слична на постоечките договори со Австралија и Нов Зеланд. Исто така, Велика Британија води разговори за повторно приклучување кон програмата Еразмус+.

Електронски гранични премини

Британските туристи ќе можат повторно да ги користат електронските пасошки контроли на повеќето европски аеродроми. По Брегзит, британските патници беа третирани како државјани од трети земји, но новата системска промена ќе го олесни и патувањето со миленици.

Јаглероден данок

Британија и ЕУ ќе ги поврзат своите јаглеродни пазари со цел да избегнат даноци на производи со висока јаглеродна емисија – како челик и цемент – кои циркулираат меѓу двете економии. Владата тврди дека ова ќе заштеди 800 милиони фунти во давачки.

Политички реакции

Договорот претставува најголема ревизија на односите откако Британија официјално ја напушти ЕУ во 2020 година. Конзервативците и Reform UK го оценија договорот како „капитулација“ пред Брисел, додека либералдемократите го поздравија како „позитивен прв чекор“ кон обновување на односите со Европа.