Бугарија добила околу 36 милијарди евра неповратни средства од ЕУ

TEMU

#1 Најпродаван артикл

Сет од 5 парчиња заштитник на кабли, прекривка за заштита на кабли од ТПУ, додатоци за заштита на кабли, без батерија, за мобилни телефони, комплет за заштита на податочни линии

4.8 (10276)

54 ден

-73%

206 ден

Купи сега

СВЕТ

Бугарија добила околу 36 милијарди евра неповратни средства од ЕУ

18 декември 2025

• од Станча Јаќимовски

Од почетокот на демократската транзиција во 1989 година до крајот на 2024 година, Бугарија има добиено приближно 36 милијарди евра неповратни финансиски средства. Ова се наведува во анализа на Институтот за пазарна економија (ИПЕ), која дава сеопфатен преглед на обемот, динамиката, намената и распределбата на неповратното финансирање што бугарските корисници го добиле од надворешни јавни и приватни извори во период подолг од две децении.

Најголем дел од овие средства се обезбедени преку претпристапните фондови на Европската унија, а подоцна и преку оперативните програми по членството на земјата во ЕУ. Покрај тоа, Бугарија добива грантови и од други држави, како европски, така и од трети земји.

Експоненцијален раст на финансирањето

Анализата покажува дека обемот на добиеното неповратно финансирање расте експоненцијално со текот на годините, при што повеќе од половина од вкупните грантови се концентрирани во последната деценија. Истовремено, овие средства бележат раст и како удел во бруто-домашниот производ (БДП) на земјата. Додека на почетокот на периодот неповратното финансирање не достигнувало ниту еден процент од БДП, во последната деценија тоа изнесува околу 3% од просечниот годишен БДП.

Како удел во приходите на државниот буџет, по пристапувањето кон Европската унија, шемите на неповратно финансирање – вклучително и помош и донации во рамки на консолидираната фискална програма и средствата од Заедничката земјоделска политика – достигнуваат околу 7%. Највисоки вредности, од околу 10%, се забележани во 2015 и 2022 година, што се поврзува со завршувањето на буџетските периоди на оперативните програми.

Распределба по сектори и региони

Поделбата на неповратните средства по сектори укажува на значителна разновидност на поддршката во различни области од социјалниот и економскиот живот. Грантовите од поединечни држави најчесто се насочени кон развој на човечките ресурси, особено во образованието и здравството. Наспроти тоа, средствата од Европската унија во голема мера се фокусирани на земјоделството и руралниот развој преку Заедничката земјоделска политика, како и на инфраструктурата и животната средина преку оперативните програми и претпристапните фондови.

Околу една третина од вкупното неповратно финансирање (приближно 12 милијарди евра) е насочено кон земјоделството. Помеѓу 10 и 15% се распределени на секторите инфраструктура и транспорт, региони и рурални подрачја, животна средина, конкурентност и иновации, додека околу 10% се наменети за развој на човечките ресурси. Најголем број проекти се реализирани во областа на образованието, човечките ресурси, иновациите и социјалните активности.

Европската унија како главен извор на средства

Над 90% од вкупното неповратно финансирање доаѓа преку членството на Бугарија во Европската унија. Најголем дел од средствата се обезбедени преку оперативните програми, во износ од околу 18 милијарди евра, како и преку Заедничката земјоделска политика, со приближно 10 милијарди евра.

Покрај ЕУ, Бугарија добива неповратни средства и од повеќе поединечни држави, меѓу кои се САД, Норвешка, Исланд, Швајцарија, Германија, Обединетото Кралство, Франција и Јапонија.

Корисници и регионална концентрација

Најголем дел од средствата се насочени кон економски поразвиените региони и урбани центри, како Софија, Пловдив и Бургас. Главни корисници на неповратното финансирање се државните институции, министерствата, општините, како и образовните и културните институции.

Според Институтот за пазарна економија, ваквиот обем на грантови има клучно значење за развојот на Бугарија, придонесувајќи за зајакнување на институционалниот и административниот капацитет, како и за поттикнување на структурни реформи во повеќе сектори од општеството и економијата.