26 јули 2025
• од Станча Јаќимовски
Министерот за надворешни работи на Северна Македонија, Тимчо Муцунски, јавно го критикуваше документот кој ја дефинира Преговарачката рамка за членство на земјата во Европската унија, нарекувајќи го „еден од најштетните документи во нашата историја“. Оваа рамка, која вклучува и Протокол од Второто заседание на Заедничката меѓувладина комисија со Бугарија, според него содржи елементи што не одговараат на европските вредности и принципи на 21-виот век.
Муцунски истакна дека Северна Македонија ја преиспитува уставноста и законитоста на Протоколот пред Уставниот суд, преку иницијатива поднесена од поранешната пратеничка Лилјана Поповска. Министерот тврди дека не само уставните измени, туку и содржината на самиот документ ја става под знак прашалник добрососедската природа на односите меѓу Скопје и Софија.
Иако официјална Бугарија останува на позицијата дека уставните измени – односно вметнувањето на Бугарите во Преамбулата на македонскиот Устав – се единствен услов за деблокирање на европскиот пат на Северна Македонија, Муцунски смета дека зад ова се крие многу поширока агенда. Тој укажува дека реториката, а и практичните постапки во Европскиот парламент, сугерираат пошироко негирање на македонскиот идентитет, јазик и историја.
„Тоа што мојот претходник го потпиша е катастрофално и може да предизвика долгорочни негативни последици. За среќа, во моментов нема задолжително правно дејство“, рече Муцунски, додавајќи дека документот содржи аспекти кои директно се косат со основните човекови права.
Муцунски ја повика Софија да се откаже од, како што ја нарече, „реториката од 19-тиот век“, и да ја прифати реалноста на самоопределување и правото на сопствен национален идентитет. Според него, ниту една земја-членка на ЕУ не треба да го оспорува правото на една нација да си ја толкува сопствената историја и да го афирмира сопствениот јазик.
Во моментов нема официјална комуникација меѓу Муцунски и неговиот бугарски колега Георг Георгиев, но македонската страна е, како што вели, „отворена за дијалог“, со јасна цел да се продолжи европскиот пат.
„Имаме итност да најдеме решение. Но, факт е дека постои членка на ЕУ што ја оспорува нашата македонска идентичност и врз основа на тоа поставува пречки кои можат да имаат сериозни долгорочни последици“, предупреди шефот на дипломатијата.
Тој изрази жалење што не само официјална Софија, туку и домашната опозиција – посебно СДСМ – ја прифаќа, свесно или несвесно, бугарската реторика. Како последен пример за „манипулација“, тој го посочи тврдењето дека никаде во Договорот за пријателство од 2017 не се спомнуваат уставни измени – што е точно – но не и дека тие измени се дел од Преговарачката рамка, која ја прифати македонската Влада во 2022 година.
Според БГНЕС, Протоколот од 2022 година содржи клаузули кои ја обврзуваат Северна Македонија да ги вклучи Бугарите како државотворен народ во Уставот, и истовремено да гарантира дека македонската држава нема да има територијални или политички претензии врз Бугарија. Дополнително, се предвидува активна борба против говорот на омраза кон Бугарите – појава која, според бугарската страна, има силна институционална и медиумска поддршка во Скопје.
Муцунски сепак останува на ставот дека евроинтеграциите се приоритет за земјата, но не по секоја цена, особено ако таа цена е идентитетски отстапки. „Односите со Софија мора да бидат насочени кон иднината и решенија, а не да останеме заглавени во историјата“, заклучи тој.
Срамни услови во Скопје – Жестока критика од Италијанската теквондо федерација